Przeszkody w rozwiązywaniu problemów

Problem pojawia się wówczas, gdy znany jest cel a nie sposób osiągnięcia tego celu.
Problemy dzielimy ze względu na:
1.Precyzje zdefiniowania celu i sposobu jego realizacji:
§ Problemy zamknięte, czyli dobrze zdefiniowany cel i sposób jego realizacji, np. założenie konta internetowego.
§ Problemy otwarte, czyli źle zdefiniowany cel i sposób jego realizacji, np. zarobienie dużych pieniędzy.
2.Wielość rozwiązań problemu:
§ Konwergencyjne - jedno rozwiązanie, np. zadanie arytmetyczne.
§ Dywergencyjne – wiele rozwiązań, np. odnalezienie zastosowań dla kartonu.
3.Uwzględnienie udziału innych osób w rozwiązywaniu:
§ Łamigłówki, dany problem rozwiązuje jedna osoba.
§ Gry, rozwiązujący musi uwzględnić reguły gry i ruchy przeciwnika.
Gdy pojawi się problem rozpoczynają się poszukiwania sposobu jego rozwiązania, które polega na przejściu ze stanu wyjściowego (nie napisana praca magisterska) poprzez stany pośrednie (wymyślenie tematu, zebranie materiałów, przeprowadzenie badania, analiza, spisanie wniosków...) aż po stan docelowy (złożona w dziekanacie praca magisterska opatrzona adnotacją promotora).
Istnieją dwie główne strategie rozwiązywania problemów :
Algorytmy - zawsze doprowadza do rozwiązania zadania, lecz jest czaso- i energochłonne.
Heurystyki – oszczędza czas i energię, ale nie daje gwarancji rozwiązania zadania.

Czynniki utrudniające rozwiązywanie problemów:
Fiksacja funkcjonalna (functional fixedness) – skłonność do postrzegania przedmiotów tylko pod względem ich typowych zastosowań. Przykładem jest problem świeczki Dunckera. Dano osobom pudełko zapałek wypełnione pinezkami, zapałki i świeczkę. Zadanie polegało na przymocowaniu świeczki do drzwi tak, aby nie zgasła. Zadanie zakończyłoby się sukcesem gdyby osoby nie traktowały pudełka jako tylko pojemnik na pinezki, czyli przezwyciężyłyby ten nawyk. Należało przymocować pinezkami pudełko do drzwi a następnie postawić na nim świeczkę. Dunker twierdzi, że większe kłopoty z rozwiązaniem były wówczas, gdy pudełko podane zostało jako pojemnik na pinezki niż wtedy, gdy przedmioty podane zostały oddzielnie.
Negatywne nastawienie (Einstellung) – tendencja do rozwiązywania problemów w sposób, który w przeszłości okazał się trafny. Sprawdzony sposób jest używany nawet wtedy, gdy teraźniejszy problem ma inną strukturę niż ten z przeszłości. Przykład to trzy dzbanki Luchinsa. Stawiano na stole trzy dzbanki A, B i C. Każdy odpowiednio o pojemności – 18, 43, i 10 jednostek wody. Zadanie polegało na odmierzeniu 5 jednostek wody przy pomocy tych dzbanków. Rozwiązanie wygląda następująco:
B – A – 2C, [(43-18)-2x10]. Luchins prezentował osobom badanym serię zadań, które można było rozwiązać jedynie ww. sposobem. Następnie pojawiało się zbliżone zadanie, ale można było je rozwiązać zarówno starym sposobem (B-A-2C) jak i nowym (A-C). Większość osób pozostawała przy starym sposobie, nie mogąc przełamać wytworzonego nastawienia.

Dodatkowo, wg psychologów to, co pomaga rozwiązywać problemy:
§ wiedza szczegółowa, czyli ekpertyza w danej dziedzinie
§ opanowanie reguł poprawnego myślenia
§ znajomość heurystyk
Źródło:
Strelau, (2003). Psychologia, t.2. Str. 306-313.